Even aan je kop zeuren…

“Kijk, hier ligt mijn zwager. Nou ja niet letterlijk dan, maar het  is wel zijn as welke daar is uitgestrooid en daar bovenop is door de familie en vrienden  zijn  herinneringsboom geplant”.  Ahum, toch wel letterlijk dus Kwaak? Ja. Ja, bij nader inzien toch wel, want  hij, in dit geval zijn stoffelijke resten,  ligt daar wel degelijk te leggen en tegen de verkeerde kant  van het gras aan te kijken, zoals ze in Rotterdam plegen te zeggen.

Trauma helikopter

Mijn zwager had een wel helm, maar voor de zoveelste  keer, eventjes langs zijn werk op zijn racefiets, had hij ‘m niet op en na een onoplettend momentje, een vrachtwagen  en een noodstop vloog hij door de lucht en kwam met zijn hoofd net iets teveel verkeerd neer. Gele trauma helikopter, coma, langdurige ziekenhuisopname, diverse operaties, revalidatie, begeleid wonen en nooit meer dezelfde zwager als voor ’t ongeluk. Nooit meer dezelfde voor ons en al helemaal nooit meer dezelfde voor zijn gezin. Een aantal jaren later, is hij alsnog overleden aan de verlate complicaties van dit ongeval. Had dit voorkomen kunnen worden als hij wel een helm had gedragen  vraag ik u? Als, als, als als, ach ja als…Als ik die vraag aan de chirurg in het ziekenhuis had gesteld dan was daaar vast een antwoord geweest in de trent van dat fietshelmen de kans op hoofdletsel met zo’n 42 procent reduceren. Dat zegt veel en tegelijkertijd ook weer weinig.

45 something

Van de vaste zondagse pedaleurs die ik op mijn ritje op mijn oude Koog tegenkom draagt zo’n driekwart een helm. Een kwart draagt dus geen helm en het viel mij op dat dit vooral de “oudere” mannen (45 something) waren. Heel herkenbaar hoor, die mannen, grijze lokken, buikjes , bijna zonder uitzondering allemaal goed gesoigneerd en  op puike gloed nagelnieuwe high end karretjes, say no more, say no more…. Aan het geld zal het dus niet liggen dat ze zich geen helm kunnen  veroorloven. Is het die generatie dan, die kenmerkende eigenschap van de oudere jongere die opgroeide in de jaren ’70, altijd in opstand tegen het establishment, de jongere die altijd alles beter wist dan de bourgeoisie?  Is het ijdelheid: ”mij zal je niet zien met zo’n domme helm” of is het dat rotsvaste vertrouwen, “er steken geen kinderen onverwachts  over en er komen geen auto’s uit onoverzichtelijke zijstraatjes”,  in hun eigen kunnen?  Wie zal het zeggen.

Moraalridder op kousenvoeten

In het verleden ging ik de discussie nog wel eens aan en heb echt tot in den treure  ieder denkbaar tegenargument  gehoord (echt!). Ik ben er de man niet naar om van andermans kopzorgen mijn kopzorgen te maken en de moraalridder te spelen, toen niet en nu niet, ook al lag het iedere keer op het puntje van mijn tong ze voor te stellen een keer op bezoek te gaan bij mijn zwager.  Gelukkig kon ik me altijd nog verbijten en bij dat op ‘t puntje is het altijd gebleven en, ik geef het toe,  door dit stukje nu pas, postuum,  te schrijven maak ik mij er vast mee af als een moraalridder op kousenvoeten.

Altijd

De meeste jongere rijders  hebben zich aangeleerd altijd  helm  op te zetten. Het hoort er nu eenmaal gewoon bij, bij het wielrennen. Zo ook bij het inline-skaten.  Bij onze schaatsclub en daarbuiten. Ook bij ons in Gouda ging dit aanvankelijk niet vanzelfsprekend. We hebben daar eerst wel een regel en een punt van gemaakt en dat doen we soms nog, maar over het algemeen is het nu door iedereen op en rond onze club aanvaard. Een helm dragen is vanzelfsprekend geworden en zeker  onder de jongere rijders  net zo gewoon  als betalen met de pinpas, reizen met de OV-chipcard en altijd en overal internetten op de mobiel.

Blijft nog over dat ene laatste bastion van snelheidsporten met extreem hoog risico op ernstig hoofdletsel: onze volkssport nummer 1, ons schaatsen!

KNSB

Dit bedacht ik me toen ik laatst op de ijsbaan in Utrecht te midden  in een treintje op het ijs een schaatser met een helm zag. Mijn volkomen niet representatieve  persoonlijke mini-enquête terplekke op de ijsbaan laat zien dat, wanneer gevraagd aan jongeren en gevraagd aan leeftijdsgenoten of dat ze  een helm zouden gaan dragen als de KNSB dat zou vragen, komt aardig overeen met bovenstaande. De jongere ondervraagden zeiden allemaal geen bezwaar te hebben, als de KNSB dat voorschreef. De leeftijdsgenoten waren meer verdeeld. Sommigen wel en sommigen niet. Ondertussen was er weer een rode vlek op de ijsbaan bijgekomen en reed de brancard langs de boarding op weg naar de uitgang. Dit maakte diepe indruk bij mijn  groep schaatscursisten. Op dezelfde vraag in mijn  groep werd alleen maar instemmend geknikt. “Ja een helm zou, zeker voor ons, wel een heel goed idee zijn”.

Hoofdletsel Sporten

Rij en glij voorzichtig deze winter en installeer vooral op je mobiel  de handige app  ‘Hoofdletsel Sporten’ gelanceerd door Veiligheid.nl  samen met haar partners NOC*NSF, KNVB, Hersenstichting Nederland, KNHB, Vereniging voor Sportgeneeskunde en het Nederlandse Rode Kruis. Met deze app kun je hoofd- en hersenletsel tijdens het sporten stap voor stap signaleren. Bovendien geeft de app heldere adviezen om ernstiger gevolgen te voorkomen. Kijk op Google Play.

Naschrift:

• Shorttrackers en inline-skaters dragen al jaren een helm en laatst bij een proefwedstrijdje mass-start in Heerenveen droegen alle langebaan schaatsers een helm en dat laatste viel me pas op toen ze al halverwege de wedstrijd waren. Dus zo raar is het nog niet. In ieder geval voor mij niet, laten we het daar maar op houden. De KNSB heeft in ieder geval dit ‘nieuwe’ onderdeel van het langebaan schaatsen aangegrepen om dit als een voorschrift in het regelement op te nemen.
• Ervaringen mountainbikers en wielrenners bij ongevallen. Wat werkelijke data op een rij:
  • Man, 45 jaar, wielrenner, gevallen door gat in wegdek, hoofdwond behaarde hoofdhuid, behandeling op afdeling Spoedeisende Hulp.
  • Man, 49 jaar, wielrenner, gevallen door overstekende hond, licht hersen- en schedelletsel, 2 opnamedagen, 73 verzuimdagen.
  • Man, 50 jaar, wielrenner, tegen autodeur gefietst, schedelfractuur, 19 opnamedagen, 112 verzuimdagen.
  • Man, 44 jaar, gevallen door vallende bidon, ernstig hersen- en schedelletsel, 8 opnamedagen, 112 verzuimdagen.
  • Man, 48 jaar, mountainbiker, wiel sloeg dwars tegen boomstronk, open wond, behandeling op de afdeling Spoedeisende hulp, 10 verzuimdagen.
  • Man, 62 jaar, mountainbiker, niet gezien door auto en geschept, open wond, 3 opnamedagen, 56 verzuimdagen.
  • Man, 25 jaar, mountainbiker, over kop geslagen, ernstig hersen- en schedelletsel, 26 opnamedagen, 65 verzuimdagen
• Ervaringen skeeleren / inline-skaten:
  • De wedstrijdrijders en de clubs en skate-scholen geven al jaren het goede voorbeeld en ook in KNSB toertochten, met uitzondering van de night skates, is er helmplicht. Dit leidt er toe dat steeds meer recreanten uit zich zelf al het goede voorbeeld volgen.
• Ervaringen schaatsen
  • Gemiddeld worden per jaar 80 schaatsers opgenomen met ernstig hoofletsel en dat is nog wel bij winters zonder natuurijs. De incidentie ligt op 67 ongevallen per 100.000 sporturen terwijl dat bij overige sporten 8,7 per 100.000 sporturen is.
  • Note: Als alle profs, schaatsclubs en schaatsscholen en natuurlijk alle andere wedstrijdrijders het ‘goede’ voorbeeld zouden geven, zouden er denk ik meer recreanten met helm gaan rijden.